ADHD en ADD: basiskennis om je geheugen op te frissen
Door Sylvia van Asperen
Iedereen kent wel een kind dat niet stil kan zitten, energie voor 10 heeft of juist de hele dag uit het raam kijkt en wegdroomt. ADHD en ADD bestaat in verschillende vormen. Wat is ADHD/ ADD precies? En welke materialen kun je als leerkracht, coach of sociaal werker inzetten om kinderen met ADHD/ ADD te helpen? Je leest het in dit artikel. boorte ook gewend waren te ondernemen.
Hoe vaak komt ADHD/ ADD voor?
ADHD en ADD zijn aandachtstekortstoornissen die je terug kunt vinden in de DSM V. ADHD en ADD worden gezien als neurobiologische ontwikkelingsstoornissen. ADHD en ADD komen relatief veel voor. De schattingen lopen uiteen, maar het lijkt erop dat zo’n 3,8% van de kinderen onder de 12 jaar er last van heeft (Nederlands Jeugdinstituut, z.d.). Opvallend is dat het ongeveer 5 keer zo vaak jongens zijn die de diagnose krijgen.
Wat is het verschil tussen ADHD en ADD?
ADD wordt ook wel het ‘overwegend onoplettende type’ genoemd. Kinderen met ADD vallen vaak niet zo op, ze zijn niet druk. Vaak hebben ze last van concentratieproblemen, een laag energieniveau, en dromerigheid. ‘Aandachtstekort’ staat op de voorgrond. Leerproblemen komen veel voor bij kinderen met ADD.
Daarnaast heb je ADHD, waarbij hyperactiviteit en impulsiviteit op de voorgrond staan. Het kind is druk, kan moeilijk stilzitten en vind het vaak moeilijk om éérst te denken en dan pas te doen.
Ten slotte heb je het ‘gecombineerde type’. Hierbij heeft het kind last van zowel hyperactiviteit en impulsiviteit, als van aandachtstekort. (Mash & Wolfe, 2017)
Let op: niet alle kinderen die druk zijn of moeite hebben zich te concentreren hebben last van ADHD of ADD.
Hoe ontstaat ADHD/ ADD?
Er zijn verschillende factoren die mee spelen bij het ontwikkelen van ADHD/ ADD. Zo is er een sterke genetische component. Je ziet dat als één kind in het gezin de diagnose ADHD of ADD heeft, dat er 2 tot 3 keer zoveel kans is dat ook broertjes en zusjes last hebben van ADHD of ADD. Ook zie je vaak dat de ouders (of één van de ouders) hier last van heeft (gehad). Naast genetische factoren kunnen ook zaken zoals roken en drinken tijdens de zwangerschap, een laag geboortegewicht, complicaties tijdens de bevalling of zuurstoftekort meespelen. Let op: deze zaken kúnnen een rol spelen, maar lang niet altijd!
Veel voorkomende problemen bij kinderen met ADHD/ ADD
In de praktijk blijkt dat kinderen met ADHD of ADD op school veel last hebben van hun stoornis. Bijvoorbeeld bij het vooruitkijken, het korte termijngeheugen, het inschatten van tijd, concentratie en het reguleren van emoties. Allerlei zaken die met executieve functies te maken hebben. Hierdoor kunnen (maar dat hoeft niet) ook sociale problemen ontstaan.
Positieve gedragskenmerken van kinderen met ADHD/ ADD
Maar, ADHD/ ADD is zeker niet alleen negatief. Opvallend is dat kinderen met ADHD/ ADD bepaalde positieve kenmerken juist vaker vertonen. Denk bijvoorbeeld aan snel kunnen omschakelen naar een andere activiteit, creativiteit, humor, probleemoplossend vermogen, fantasie en veelzijdigheid.
Behandelmogelijkheden voor kinderen met ADHD/ ADD
Hoewel er veel behandelingen worden aangeboden voor kinderen met ADHD/ ADD, is van veel behandelingen niet duidelijk hoe werkzaam ze zijn. Over het algemeen wordt aangenomen dat in ieder geval psycho-educatie en psychosociale interventies de beste keus zijn bij mildere vormen van ADHD/ ADD. Bij ernstige vormen wordt eerder gekozen voor een combinatie van medicatie en de eerder genoemde interventies (Nederlands Jeugdinstituut, 2017).
Bij psychosociale interventies kun je denken aan bijvoorbeeld een kindtraining, een oudertraining of een leerkrachttraining. Er wordt ook steeds meer onderzoek gedaan naar het effect van bepaalde diëten bij ADHD, maar de effecten hiervan zijn nog niet duidelijk. Het Nederlands Jeugdinstituut (NJI) heeft een handig document gemaakt waarin beschreven staat ‘Wat werkt’ bij ADHD, op basis van de nieuwste wetenschappelijke inzichten.
Materialen over ADHD/ ADD
Bij Semmie vind je allerlei materialen die je als professional kunt gebruiken om kinderen met ADHD/ ADD te helpen. Er zijn ontzettend veel materialen speciaal ontwikkeld voor kinderen met ADHD. We pikken er een paar uit, waar we zelf enthousiast over zijn:
Survivalgids: Wat als je ADHD hebt?
Wat als je ADHD hebt? is een nieuwe uitgave van de bekende Survivalgids. Dit doe-boek (met meer dan 100 bladzijden) is speciaal ontwikkeld om kinderen van ongeveer 9 tot 13 jaar met ADHD te begeleiden.
In het boek wordt uitgelegd wat het probleem is waar het kind mee te maken heeft, wat dat met het kind doet en hoe het kind daar het beste mee om kan gaan. Ook leert het kind wat en wie daarbij van steun kan zijn. In het boek is er dus een focus op reflectie en metacognitie.
Bekijk Survivalgids Wat als je ADHD hebt in de webshop
Wijzer in executieve functies
Wijzer in Executieve Functies bestaat uit 35 spelletjes die leerkrachten kunnen gebruiken om de executieve functies van hun leerlingen spelenderwijs te versterken. Het fijne aan deze set is dat de spelletjes groepsgewijs gedaan kunnen worden. Wijzer in executieve functies is te verkrijgen voor groep 1 tot en met 4 en voor groep 5 tot en met 8.
Bekijk Wijzer in Executieve Functies (groep 1-4) in de webshop
Bekijk Wijzer in Executieve Functies (groep 5-8) in de webshop
Deel dit bericht
Bronvermelding:
Bosch, J. D., Tak, J. A., Begeer, S., & Albrecht (Red.), G. (2014). Handboek psychodiagnostiek voor de hulpverlening aan kinderen en adolescenten (8ste ed.). Amsterdam, Nederland: Amsterdam University Press.
E.J. Mash, & D.A. Wolfe (2017). Abnormal Child Psychology (7th edition). ISBN: 9781337624268
Nederlands Jeugdinstituut. (z.d.). Cijfers over ADHD | Nederlands Jeugdinstituut. Geraadpleegd op 9 juli 2021, van https://www.nji.nl/cijfers/adhd
Nederlands Jeugdinstituut. (2017). Jeugdigen met ADHD – Wat werkt? Auteur. Geraadpleegd van https://www.nji.nl/sites/default/files/202105/Jeugdigen%20met%20ADHD%20Wat%20werkt.pdf